Hallo en welkom bij een nieuwe aflevering van "Waar zijn we mee bezig?" Vorige week hadden we het over frieten, maar deze keer gaat het over fietsen. Deze aflevering mag je de titel “Waar zijn we mee bezig” letterlijk nemen. We gaan praten over iets waar Vlamingen momenteel veel mee bezig zijn. Namelijk de fiets. Waarom? Ik weet niet veel van wielrennen, maar ik kan er niet omheen. Op zaterdag 24 februari begon het wielerseizoen. Dit betekent dat mijn vriend veel luistert naar podcasts over wielrennen. Hij en zijn vrienden praten ook over de wielermanager. Dit is een spel waarin je raadt wie de wielerwedstrijden gaat winnen. Ze volgen alle races heel enthousiast.
Dat wielrennen heel populair is in Vlaanderen en België, zie je goed aan een leuze van de krant Het Nieuwsblad. Hun leuze is: "De koers is van ons". Ze hebben zelfs een podcast met deze naam. Ook is wielrennen bijna elke dag in het nieuws vanwege bekende renners zoals Wout Van Aert, Matthieu Van der Poel, Remco Evenepoel en bij de vrouwen, Lotte Kopecky. Er wordt de laatste tijd ook meer aandacht besteed aan vrouwenwielrennen.
Na dit te hebben verteld, heb ik bijna alles gezegd wat ik weet over wielrennen. Maar dat is niet erg, want deze podcast gaat niet specifiek over wielrennen. We gaan het hebben over fietsen in het algemeen. Ik gebruik mijn elektrische fiets bijna elke dag. Het is mijn belangrijkste vervoersmiddel en dus mijn belangrijkste manier om ergens naartoe te gaan. Hierover kan ik wel meer vertellen.
Om de overgang van wielrennen naar fietsen gemakkelijker te maken, kijken we eerst naar twee uitdrukkingen uit het wielrennen die je ook in het dagelijks leven hoort. De eerste, die het meest gebruikt wordt, is "Een tandje bijsteken". Dit betekent dat je in het wielrennen of fietsen naar een zwaardere versnelling, een vitesse hoger schakelt om sneller te kunnen gaan. Je gebruikt meer kracht op de pedalen. Met andere woorden, door meer moeite te doen, krijg je betere resultaten en werk je sneller en efficiënter. Deze uitdrukking wordt ook gebruikt op het werk of op school.
Het zeggen van "komaan, nog een tandje bijsteken" is vaak goed bedoeld als aanmoediging. Maar het kan ook voelen als kritiek, alsof je niet goed genoeg je best doet om de resultaten te halen die je wilt. Je kunt het ook tegen jezelf zeggen om jezelf aan te moedigen. Maar zelfs dan betekent het dat als je faalt, je gewoon nog harder moet proberen. Dit is niet altijd een gezonde manier van denken. Dat deze uitdrukking zo vaak gebruikt wordt, laat zien dat deze manier van denken nog veel voorkomt in onze samenleving. Die druk om alleen en hard te werken om succes te hebben, is reëel in België.
Toch vind ik de uitdrukking "een tandje bijsteken" wel goed als het gaat over momenten waarop je even je grenzen verlegt en iets bereikt wat je normaal niet zou kunnen. Ik weet dat het tegenstrijdig is, dat wil zeggen, niet overeenkomt met wat ik daarvoor zei, maar dat komt ook omdat ik een kind ben van mijn tijd. Dat betekent dat mijn omgeving en de waarden rondom mij ook een effect hebben op mij. Die drang om te presteren ben ik zelf nooit helemaal kwijtgeraakt. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen presteren en persoonlijke groei aan de ene kant en zelfzorg en je gezondheid aan de andere kant. Hoeveel waarde hecht jij aan presteren en het behalen van resultaten? Wat vind jij van de uitdrukking “Een tandje bijsteken”?
Als je een tandje bijsteekt en je probeert meer te doen dan je kan, ga je uiteindelijk heel moe worden. Dit brengt ons bij een andere uitdrukking uit het wielrennen die iedereen kan gebruiken: "De man met de hamer tegenkomen". Dit betekent dat een wielrenner die heel snel fietst, opeens voelt dat hij geen energie meer heeft. Als iemand zo moe is en alle energie op is, spreken we van totale uitputting. De man met de hamer tegenkomen wordt nu ook in andere sporten gebruikt en mensen zeggen het soms in gewone gesprekken. Het gaat over het moment waarop je plotseling heel moe wordt na eerst veel energie te hebben gehad. "Je klop krijgen" betekent hetzelfde: je wordt opeens heel moe, ook al leek er eerst niks aan de hand. Ik ben niet helemaal zeker of "je klop krijgen" echt betekent dat je een klop krijgt van de man met de hamer, maar het zou goed kunnen.
Dat waren alvast de twee uitdrukkingen die van het wielrennen zijn overgegaan naar het dagelijkse leven. En nu gaan we praten over uitdrukkingen die niet over wielrennen gaan, maar gewoon over fietsen. De zin "Het is net als fietsen" wordt in veel talen gebruikt. Dit betekent dat als je iets eenmaal hebt geleerd, zoals fietsen, je het niet vergeet, zelfs als je het lang niet hebt gedaan. Dit komt omdat je leert hoe je in balans blijft op de fiets, en dat vergeet je lichaam niet.
De volgende zin is "het is trappen of stilstaan". Dit kun je bijna letterlijk nemen. Als je fietst en je stopt met trappen, dan stop je uiteindelijk en kan je vallen. Deze uitdrukking betekent dat je moet blijven werken en moet blijven innoveren, nieuwe dingen proberen. Een andere uitdrukking die hetzelfde betekent, is "stilstaan is achteruitgaan". Deze gezegdes gaan over het belang van blijven presteren en verbeteren. Je zou dit bijvoorbeeld kunnen horen van iemand die een eigen bedrijf heeft. Als een bedrijf niet blijft vernieuwen, zal het uiteindelijk failliet gaan.
Om het stukje over uitdrukkingen af te ronden, eindig ik met het enige echte spreekwoord uit het VanDaele spreekwoordenboek waar het woord "fiets" in voorkomt: Namelijk: "Op een oude fiets moet je het leren". Dit werd eerst gezegd om jonge mensen, vooral jongens, te vertellen dat ze veel kunnen leren van iemand die ouder en meer ervaren is, vooral over liefde en relaties. Waarom het over een fiets gaat? Omdat fietsen iets is wat je moet leren en een goede fiets heel lang kan meegaan. Als er nog een andere reden is, laat ik dat aan je eigen fantasie over. Het spreekwoord werd vooral vroeger gebruikt met deze betekenis. Tegenwoordig heeft dit gezegde een veel onschuldigere betekenis gekregen. Het wordt ook gebruikt om te zeggen dat je niet altijd het beste of nieuwste materiaal nodig hebt om iets nieuws te leren. Bijvoorbeeld, zoals wanneer je een podcast wilt beginnen en je daarvoor je oude Zoom recorder gebruikt.
Zoals ik net gezegd heb is fietsen heel belangrijk voor ons. Vooral in Vlaanderen en in grote steden. In mijn stad, Mechelen, is de fiets het snelste vervoermiddel. Met de auto komen is soms bijna onmogelijk. Ook bussen zijn niet altijd betrouwbaar. Soms staken ze of komt de bus die je nodig hebt niet.
Om in de steden het gebruik van de fiets aan te moedigen worden de fietspaden steeds beter en er zijn er ook steeds meer. Veel kinderen gaan hier op de fiets naar school. Ze fietsen zelf of worden door hun ouders in een bakfiets gebracht. Een bakfiets is een speciale fiets waar je kinderen, boodschappen, huisdieren of andere dingen in een bak aan de voorkant kunt vervoeren. Bedrijven gebruiken bakfietsen ook om producten te bezorgen. Dit zorgt voor minder uitstoot van CO2, wat beter is voor het milieu.
Doordat fietsen hier zo populair is, kun je makkelijk een fiets huren bij een van de fietsdeelsystemen. Zo kun je de stad verkennen. Dat is ook mogelijk met elektrische steps die ook steeds populairder worden en die ook profiteren van de betere fietspaden, maar ze zijn gevaarlijker. Je bent minder goed zichtbaar op de weg en minder stabiel. Het komt vaak voor dat er ongelukken met elektrische steps in het nieuws zijn.
Een ander alternatief voor de gewone fiets zijn de speed pedelecs. Speed pedelecs zijn elektrische fietsen die heel snel kunnen rijden, tot wel 45 kilometer per uur. Ze zijn minder handig in de binnenstad, maar worden vaak gezien als een goed alternatief voor de auto of brommer om langere afstanden af te leggen. Ze worden vooral gebruikt voor woon-werkverkeer. Bij een speed pedelec moet je een nummerplaat op de fiets hebben en een helm dragen. In België is het dragen van een helm voorlopig niet verplicht bij andere fietsen of elektrische steps. Hun populariteit lijkt de laatste tijd wel wat af te nemen.
De fiets is dus een handig vervoermiddel dat beter is voor het milieu. Vooral in de steden zijn deze voordelen de reden waarom de fiets zo populair is in Vlaanderen. Naast het feit dat het een handig vervoermiddel is, wordt de fiets ook graag gebruikt door mensen die fietsen als hobby hebben. Op zondagen zie je langs de fietspaden bij het water regelmatig wielertoeristen. Dit zijn mensen die, vaak in groepen, vele kilometers fietsen op een koersfiets. Ook in landelijke gebieden wordt de fiets gebruikt als vervoermiddel, maar voornamelijk als hobby. Bij mooi weer gaan mensen van alle leeftijden fietsen langs de vele fietsroutes die ons land te bieden heeft.
Dit zou geen aflevering van "Waar zijn we mee bezig" zijn zonder kritisch te zijn over het onderwerp. Ik heb gezegd dat fietsen "beter is voor het milieu". Toch zijn er nog altijd nadelen aan verbonden. Fietsen en elektrische fietsen, moeten nog steeds worden gemaakt met minder duurzame materialen. Hoewel een gewone fiets minstens 10 jaar moet kunnen meegaan, zijn elektrische fietsen sneller aan vervanging toe en mag je een levensduur van ongeveer 6 jaar verwachten. Een batterij van een elektrische fiets moet vaak nog sneller worden vervangen dan de rest van de fiets, zeker als je wilt dat hij even goed blijft presteren als in het begin. Alle fietsen vereisen ook onderhoud, zoals het smeren van kettingen, het vervangen van banden en af en toe reparaties. Dit kan resulteren in het gebruik van smeermiddelen, reinigingsmiddelen en andere onderhoudsproducten die mogelijk het milieu belasten. Bovendien zorgt het aanleggen van nieuwe fietspaden en fietswegen voor meer verharding in het landschap, waarbij de gebruikte materialen ook niet altijd milieuvriendelijk zijn. Maar persoonlijk ben ik zeer blij dat de fiets bestaat, en hoe vaker deze de auto kan vervangen dankzij betere, veiligere wegen, hoe beter. Als je alles te voet moet doen, neemt het te veel tijd in beslag.
Dan is het moment aangekomen om een liedje aan te raden. Er zijn verschillende Nederlandstalige liedjes over fietsen, maar het enige liedje uit die lijst dat ik zelf beluister is “Jimmy” van Boudewijn de Groot. Boudewijn de Groot is een zeer bekende Nederlandstalige zanger die vooral gewaardeerd wordt om zijn poëtische teksten. Als je interesse hebt in Nederlandstalige muziek, mag Boudewijn de Groot niet ontbreken in je verzameling.
Voila, in deze aflevering hebben we gesproken over onze fietscultuur. We hebben het gehad over hoe wielrennen een prominente plaats inneemt in de Belgische samenleving, vooral in Vlaanderen, met bekende wielrenners en een groeiende aandacht voor het vrouwenwielrennen. Vervolgens zijn we dieper ingegaan op algemene aspecten van fietsen, zoals bekende uitdrukkingen, de betekenis ervan in het dagelijks leven en de toenemende populariteit van de fiets als vervoermiddel, vooral in stedelijke gebieden zoals Mechelen. We hebben ook gekeken naar trends zoals elektrische steps en speed pedelecs. Ten slotte hebben we kritisch gekeken naar de milieu-impact van fietsen, waarbij we hebben opgemerkt dat hoewel fietsen beter is voor het milieu dan autorijden, het nog steeds bepaalde milieukosten met zich meebrengt, zoals productie, onderhoud en aanleg van infrastructuur.
Rijd jij graag met de fiets? Is het voor jou een vervoersmiddel of een hobby? Of vind je fietsen helemaal niet leuk? Laat het me weten via e-mail door een berichtje te sturen naar intermediatedutchwithproverbs@gmail.com. Vergeet ook niet om ons te volgen op Facebook of Spotify, zo mis je geen enkele aflevering.
Bedankt voor het luisteren en nog een heel fijne dag gewenst. Tot de volgende keer!